گس اتریوم چیست؟ هر آنچه که باید در مورد گس‌فی بدانید

قبل از درک نحوه عملکرد گس‌فی (Gas fee‎) یا هزینه گس در شبکه اتریوم، مهم است که بدانیم اتریوم دقیقا چیست.

اتریوم برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ توسط ویتالیک بوترین ایجاد شد. این سیستم براساس اصول بنیادین بیت کوین ساخته شده است. اما شامل عملکردها و قابلیت‌های مختلفی می‌شود که بیت کوین به آن‌ها مجهز نیست. اتریوم با استفاده از فناوری بلاک‌چین مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند را اجرا می‌کند و به کاربران اجازه می‌دهد برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) را بر روی شبکه ایجاد کرده و عملیات‌ پیچیده‌ای مانند ساخت و فروش NFT را انجام دهند. برای آشنایی بیشتر با اتریوم، می‌توانید به مقاله “اتریوم چیست؟” مراجعه کنید.

یک تصور غلط رایج این است که اتریوم واحد پول است. در واقع، اتر ($ETH) واحد پول است، در حالی که اتریوم، پلتفرمی است که اتر توکن بومی آن محسوب می‌شود. این پلتفرم مبتنی بر بلاک‌چین اجازه می‌دهد تا قراردادهای هوشمند و برنامه‌های توزیع‌شده (ppApps) به‌راحتی ایجاد شده و بدون نیاز به مرجع مرکزی کار کنند. برنامه‌های توزیع‌شده به جای اجرا شدن روی یک سرور مرکزی، بر روی بلاک‌چین و به صورت غیرمتمرکز اجرا می‌شوند. همچنین به دلیل توزیع قدرت پردازش و فضای ذخیره‌سازی محتوا، در برابر حملات اینترنتی بسیار مقاوم هستند.

ماشین مجازی اتریوم چیست؟

شبکه اتریوم برای اطمینان از اجرای دقیق و باثبات عملیات‌، از ماشین مجازی اتریوم (EVM) استفاده می‌کند. زمانی که مقداری اتر را به دوست خود ارسال می‌کنید، تمام فرایند پردازش تراکنش، درون یک محیط سندباکسی انجام می‌شود. این عملیات کاملاً جداگانه از شبکه واقعی اتریوم اجرا می‌شود. در ابتدا، تراکنش شما در شبکه اتریوم لیست شده و در صف انتظار برای اجرایی شدن قرار می‌گیرد. اما برای تکمیل تراکنش نیاز است که عملیات‌ محاسباتی خاصی انجام شود.

اینجاست که مفهوم “گس” (در لغت به معنای سوخت) مطرح می‌شود. هر عملیات محاسباتی، به سطح مشخصی از زمان و حافظه نیاز دارد و بدون گس، امکان انجام عملیات‌ وجود ندارد. در واقع می‌توان گس را به عنوان سوخت ماشین مجازی اتریوم درنظر گرفت. میزان گس موردنیاز برای هر عملیات، به میزان پیچیدگی آن عملیات بستگی دارد. هرچه معامله پیچیده‌تر باشد، گس بیشتری برای اجرای آن موردنیاز است. به عنوان مثال، یک تراکنش ساده مانند ارسال اتر، نسبت به اجرای یک قرارداد هوشمند برای ساخت NFT پیچیدگی کمتری ‏دارد و درنتیجه نیازمند پرداخت گس کمتری خواهد بود.

هزینه گس

گس‌فی، جهت انجام محاسبات پیچیده و تایید معاملات به ماینرها (نه پلتفرمی که معاملات روی آن انجام می‌شوند) داده می‌شود. به طور کلی میزان هزینه گس، به میزان دشواری معامله بستگی دارد. پیش از این اشاره کردیم که پس از ثبت یک تراکنش، درخواست شما در صف انتظار قرار می‌گیرد. ماینرهای اتریوم با توجه به گس پیشنهادی هر تراکنش، تصمیم می‌گیرند که تایید کدام تراکنش را در اولویت قرار دهند. پرداخت گس بیشتر، به معنای تشویق ماینرها برای تایید معامله در اسرع وقت است. در مقابل، پرداخت گس پایین، معامله شما را در انتهای لیست قرار داده و می‌تواند زمان تایید تراکنش را به‌تعویق بیاندازد.

هزینه گس در قالب جی‌وِی (GWEI) پرداخت می‌شود که کوچکترین واحد اتریوم است. هر ۱۰۰ میلیون جی‌وی معادل یک واحد اتر است. دو شاخص اصلی تعیین می‌کنند که برای تایید هر معامله چند جی‌وی پرداخت کنید. قیمت گس (Gas Price) و حد گس (Gas Limit).

• حد گس: حداکثر تعداد واحد گس موردنیاز برای تایید یک معامله خاص را نشان می‌دهد. حد گس بالاتر به این معناست که برای اجرای یک معامله، به کارهای محاسباتی بیشتری نیاز است. به عنوان مثال، حد گس برای انتقال استاندارد اتر، تقریبا معادل ۲۱۰۰۰ واحد گس است.
• قیمت گس: مقدار اتری که مایل هستید برای هر واحد گس پرداخت کنید را نشان می‌دهد. قیمت گس مشابه هزینه‌ای است که برای هر لیتر سوخت موردنیاز برای پر کردن باک اتومبیل خود پرداخت می‌کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد NFT و توکن غیر‌مثلی به مقاله “NFT چیست؟” مراجعه کنید

مزایای گس اتریوم

گس یک ویژگی کلیدی در بلاک‌چین اتریوم است که امنیت شبکه را تضمین کرده و بازیگران بد را حذف می‌کند. از آنجا که اجرای هرگونه تراکنش در شبکه برای ماینرها هزینه دارد، گس توانایی بازیگران بد در ارسال اسپم به شبکه یا سواستفاده از آن را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. گس، هزینه حمله به شبکه را تا جایی بالا می‌برد که سود مشارکت در شبکه به مراتب بیشتر از تلاش برای سواستفاده از آن می‌شود. علاوه بر این، هزینه گس نه توسط مدیران اتریوم، بلکه براساس قاعده ساده عرضه و تقاضا و نیروهای بازار آزاد تعیین می‌شود.

نحوه‌ی محاسبه‌ی هزینه گس

گس‌فی بر اساس اتر محاسبه می‌شود. از آنجا که اتریوم برای تامین معاملات خود از اتر استفاده می‌کند، بدیهی است که هزینه گس نیز باید بر اساس آن محاسبه شود.

کارمزد گس برای کل تراکنش برابر است با: حد گس × قیمت گس

تعیین قیمت گس، به خود شما بستگی دارد؛ اما به طور کلی، قیمت گس پایین‌تر به معنای قرارگیری در انتهای صف و زمان بیشتر برای تایید تراکنش و قیمت گس بالاتر به معنای تشویق ماینرها برای در اولویت قرار دادن تراکنش و تایید سریع‌تر معامله است. همچنین می‌توانید با استفاده از وبسایت اتراسکن، گس فی‌های کم، متوسط، زیاد و مدت زمان تایید تراکنش در هر یک را به‌صورت لحظه‌ای مشاهده‌ کرده و با توجه به نوع تراکنش خود، متناسب‌ترین هزینه گس را انتخاب کنید.

تنظیم دستی هزینه گس ‏

اکثر ماینرها از یک استراتژی ساده برای کسب بیشترین درآمد از تایید بلاک‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها تراکنش‌های درخواستی را از بیشترین هزینه گس به کمترین مرتب می‌کنند و سپس تا زمانی که قیمت بهتری به آن ها پیشنهاد شود، به تایید لیست خود ادامه می‌دهند. بنابراین تعیین هزینه گس به صورت دستی این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد تا با پرداخت هزینه بیشتر، در بالای لیست قرار بگیرید. به همین دلیل، امکان سفارشی‌سازی هزینه گس، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک کیف پول حرفه‌ای اتریوم است. این ویژگی را کیف پول متامسک در اختیار شما قرار می‌دهد.

سفارشی‌سازی هزینه گس در کیف پول متامسک

اگر قصد دارید هزینه گس خود را به صورت دستی تنظیم کنید، بسته به اینکه از افزونه (Extension) مرورگر یا اپلیکیشن موبایل متامسک استفاده می‌کنید، یکی از دستورالعمل‌های زیر را دنبال کنید:

تنظیم دستی هزینه گس در افزونه مرورگر متامسک:

1. روی آیکون “Account‏” کلیک کنید
2. سپس، گزینه “Settings‏” را انتخاب کنید
3. سپس، روی گزینه “Advanced‏” کلیک کنید
4. در بخش “Advanced‏” با استفاده از نوار لغزنده کناری، پایین‌تر بروید
5. سپس، گزینه “Advanced gas controls” را فعال کنید
6. نتیجه باید مانند تصویر زیر باشد
7. با کلیک بر روی “edit” می‌توانید حد گس (Gas Limit)، حداکثر هزینه اولویت (Max Priority fee) و حداکثر هزینه (Max fee) را به صورت دستی تغییر دهید

• حد گس: حداکثر مقدار گس که مایل به پرداخت آن برای انجام معامله خود هستید.
• حداکثر هزینه اولویت: این گزینه که به آن “انعام ماینر” نیز گفته می‌شود، به ماینر یا اعتبارسنج رسیده و آن‌ها را تشویق می‌کند تا تایید تراکنش شما را در اولویت قرار دهند. بیشتر اوقات، مبلغی که در فیلد حداکثر هزینه اولویت وارد می‌کنید، مبلغی است که در نهایت پرداخت می‌کنید.
• حداکثر هزینه: حداکثر هزینه به طور کلی، مبلغ رایجی است که برای معامله شما پرداخت می‌شود و با این فرمول محاسبه می‌شود: کارمزد پایه + کارمزد اولویت

تنظیم دستی هزینه گس در اپلیکیشن موبایل متامسک:‏

هنگامی که قبل از ارسال تراکنش به صفحه نهایی می‌رسید، هزینه گس تخمینی (Estimated gas fee) را مشاهده خواهید کرد. در سمت راست، هزینه گس با خط آبی نشان داده شده است.

بر روی “fee” کلیک کنید تا یک منو با نوار لغزنده و گزینه دیگری برای انتخاب “Advanced ‎Options” ظاهر شود. با کلیک کردن روی گزینه “Advanced ‎Options” منوی جدیدی برای سفارشی‌سازی هزینه گس باز می‌شود.